Ağrısız doğum, anne adaylarının doğumlarını ağrısız olarak yaşamalarına olanak veren bir yöntemdir. Doğum kadınların yaşamları boyunca meydana gelen en ağrılı durumlardan biridir. Doğumda yaşanan ağrılar annenin acı çekmesine ve stres altında olmasına neden olurken, doğum sonrasında yorgun düşmesine sebep olur. Bu nedenle normal doğumlarda belden epidural aralıktan yapılan uyuşturma uygulaması ağrısız doğum yapabilme olanağı sağlamıştır.
Ağrısız doğum uygulaması ne zaman yapılır?
Anne adaylarında rahim kasılmalarının düzenli hale gelmesinden sonra, rahim ağzının yaklaşık olarak %60-70 oranında incelmesi ve rahim ağzının 4 cm açılması durumunda ağrısız doğum uygulaması yapılır. Bu uygulamanın erken yapılması doğumu geciktirebilir, geç yapılması da annenin gereksiz ağrı çekmesine ve ağrılardan dolayı uygulamanın yapılamamasına neden olabilir. Bu yüzden en uygun zamanda uygulama yapılmalıdır.
Ağrısız doğum nasıl yapılır?
Annenin bel bölgesindeki duramater zarı çevresine yani epidural alana analjezik ilaçların enjeksiyonu şeklinde uygulanır. Yapılan işlem sadece bölgede yani doğum ağrılarının hissedildiği yerde uyuşmaya neden olur. Bu işlem sonrasında anne adayı ağrıları baskı ve dokunma şeklinde hisseder. Ağrı hissetmediğinden ve bölgede tamamen hissizlik oluşmadığından yürüme ve diğer eylemler rahatlıkla yapılabilir. Anne adayı doğuma rahatsız edici olmayan kasılmalarla girer ve doğuma aktif olarak katılır.
Yapılan işlem 3 aşamada gerçekleştirilir. Bunlar;
- İlk aşamada anne adayı pozisyonunu aldığında, uygulama yapılacak alan steril edilir ve steril örtülerle kapatılır. Bu önlemler enfeksiyonları önlemek için yapılır.
- İkinci aşamada cilt ve cilt altı çok ince bir iğneyle uyuşturulur. Anne adayı sadece iğnenin girişini hisseder.
- Üçüncü aşamada epidural alana ucu künt olan özel bir iğneyle bir katater yerleştirilir. Buradan uyuşmayı sağlayacak kadar analjezik ilaç verilir. Bu aşamada anne adayının kısa bir süre hareketsiz kalması gerekir. Kataterin yerleştirilmesinin amacı yapılan ilacın etkisi geçince, yeniden ilaç vermek içindir. Katater buraya alerjik olmayan flaster yardımıyla sabitlenir. Yumuşak bir maddeden yapılan katater, ince bir yapıdadır. Buradan otomatik pompalarla gerektiği kadar ilaç verilebilir. Hatta anne adayları bile pompada bulunan düğmeye basarak, ağrıları hissettiğinde kendine ilave doz ilaç verebilir. Bu hasta kontrollü analjezi (PCA) olarak tanımlanır. Doğumdan sonra kataterin yerinden çıkarılması son derece kolaydır.
Epidural anestezi normal doğumda sadece ağrıyı gidermek amacıyla yapılır. Sezaryen doğumlarda epidural aralığa daha fazla ilaç verilmektedir. Bu yüzden motor kaybı olmadığından, dokunmalar hissedilebilir ve bacaklar oynatılabilir. Anestezi düşük tutulduğundan, anne adayı doğumda bile yürüyebilir.
Ağrısız doğumun riskleri var mıdır?
Bu uygulamanın en fazla görülen riski tansiyon düşüklüğüdür. Bunu önlemek için, uygulama öncesinde damar yolundan bir litre kadar sıvı verilmekte ve damar yolunun dolması sağlanmaktadır. Bunun dışında uygulamadan sonra baş ağrısı, yetersiz oranda anestezik madde verilmesinden tek taraflı anestezi oluşumu, ilaçlara bağlı alerjik döküntüler, enfeksiyon, az da olsa ıkınma hissinin ortadan kalkmasıyla doğumun uzaması, uygulamadan sonra idrar yapmakta güçlük çekilmesi ve nadiren felç oluşumu olası riskler içindedir. Uygulama uzmanlarca yapıldığında, bu sorunların gelişmesi son derece nadirdir.
Ağrısız doğumun avantajları nelerdir?
Ayaklarda uyuşukluk ya da ağırlık hissi olmadan doğum ağrılarının yok edilmesi yani mobil ağrısız doğum olanaklı hale gelmiştir. Uygulama sonrasında hastalar yürüyebilir, sersemlik oluşmaz ve bağırsak hareketleri engellenmez. Anne adayında psikolojik olarak rahatlama ve kas spazmının çözülmesi nedeniyle normal doğum yapma şansı artar. Doğum stresinin yenilmesini ve kaslarda rahatlık sağlar. Doğum ağrılarının sadece baskı ve kasılma olarak hissedilmesini sağlar. Kasılmalarla birlikte ıkınma sağladığından, doğumun daha çabuk bitmesine ve daha dinç olmaya sebep olur. Doğumdan sonra annenin bebeğiyle daha çabuk iletişim kurmasına neden olur.
Ağrısız doğum kimlere uygulanamaz?
- Bu uygulama kanama bozukluğu olanlara
- Uygulama alanında enfeksiyon ya da yanık olması halinde
- Pıhtılaşmayı önleyen tedavi uygulananlara
- Anne adayının uygulamayı yaptırmak istememesi halinde ağrısız doğum uygulaması yapılmaz.
