Erken doğum, doğumun 36. Gebelik haftasından önce başlaması erken doğum tehdidi, bebeğin bu şekilde doğması ise zamanından önce preterm doğum yani erken doğum olarak tanımlanır. Zamanı gelmeden doğan bebekler prematüre yani olgunlaşmamış olarak tanımlanır. Günümüzde gebeliklerin %8 oranı erken doğumla sonuçlanır. Prematüre doğan bebeklerin organları tam olgunlaşmadığından, bebeğin yoğun bakıma alınmasını gerektiren ya da bebeğin kaybedilmesine neden olan bir durumdur.
Bebe ölümlerinde ilk sıralarda yer alan nedenlerden biri erken doğumdur. Erken doğum teşhisi önceden belirlenebilirse, durdurulması sağlanabilir. Bu nedenle özellikle anne adayları bu konuda bilgi sahibi olmalı ve belirtileri takip edebilmelidir.
Doğum neden erken başlar?
Doğum genellikle kendiliğinden başlayan bir eylemdir. Anne adayının ya da bebeğin hayati tehlikesi olması halinde, doktor tarafından erken doğuma karar verilebilir. Bu durumda suni sancı verilmesi ya da sezaryen yapılmasıyla doğum gerçekleştirilir. Doğumun erken başlamasında çeşitli etkenler rol oynayabilir. Bunların arasından en fazla görülenler çoğul gebelik oluşumu ve bebeğin sıvısının normalden daha fazla olmasıdır. Bu sebepler rahmin gereğinden fazla gerilmesine ve rahmin bundan kurtulmak için zamanı gelmeden kasılmalara başlamasında neden olabilir. İkiz gebelikler her zaman tekil gebeliklere göre daha önce başlar. Bazı hallerde 36. Haftalık gebelikten önce gelişebilir. Suların erken gelmesi doğumu erken başlatan bir etkendir.
Bu olduğunda açığa çıkan etkenler ve enfeksiyon nedeniyle doğum tetiklenir. Genital sistem enfeksiyonları ve üriner sistem enfeksiyonları da erken doğuma neden olabilir. Ayrıca plasentanın doğum kanalını kapatması, erken ayrılması gibi etkenlerde erken doğumu başlatabilir. Anne adayının yetersiz beslenmesi, sosyo ekonomik seviyesinin düşük olması, ciddi kansızlık yaşanması, çevre koşullarının uygun olmaması, sigara alışkanlığı gibi dış etkenlerde erken doğum sebebidir.
Hangi anne adaylarında erken doğum riski gelişir?
Gebelikle ilgili bir sorunu olmayan ve düzenli olarak doktor kontrolünde olan gebelerde erken doğum riski oldukça düşüktür. Daha önceki doğumlarında erken doğum yapanlar ya da bu yüzden tedavi gören anne adayları ve tekrarlayan düşükler yaşamış olan anne adaylarında erken doğum riski çok yüksek olur. Bunların dışında bazı etkenlerde erken doğum riskini meydana getirir.
- Rahimde şekil bozukluğu olan anne adayları
- Rahim ağzındaki doğuştan olan bozuklukları olan anne adayları
- Gebeliği çoğul olan ya da bebeğin sıvısı fazla olan anne adayları
- Gebeliği sırasında karın ameliyatı geçiren, rahimde miyom, polip gibi oluşumlar olan anne adayları
- Gebeliğin birinci trimester döneminden sonra kanaması olan, işleri ağır koşullar içeren, sigara kullanan anne adayları
- Kısa sürede kilo veren, ateşli hastalık yaşayan, gebeliği sırasında 18-40 yaşları dışında olan, anemi sorunu olan, idrar yolu enfeksiyonu geçiren, ruhsal olarak sorunlar yaşayan, sosyo ekonomik seviyesi düşük olan, bir yaşın altında bebeği olan anne adayları için erken doğum riski vardır denilebilir.
Erken doğum nasıl belirti verir?
Erken doğumda doğum zamanından önce başladığından, rahim kasılmaları ve anne adayı tarafından kolaylıkla fark edilebilecek belirtiler olmaktadır. Bunların anne adayları tarafından bilinmesi gerekir. En temel belirti rahim kasılmalarının olmasıdır. Çünkü kasılma olmadan rahim ağzının açılması gerçekleşmez. Ancak bu kasılmalar bazı anne adaylarında ağrıyla hissedilirken, bazılarında ağrıya neden olmaz. Kasılmaların olduğunu anlamak için, avucunuzun içiyle karnınıza dokunmanız gerekir. Eğer rahminizin avucunuzda toplandığını hissederseniz, bu kasılmalarınızın olduğunu anlatır. Bu durumda ağrı duymanız şart değildir. Bunların sıklığını ve süresini ölçmelisiniz. Bir saat içinde dört defa ya da daha fazla olduğunda, doktorunuza haber vermelisiniz. Bunun dışında pelviste dolgunluk, adet ağrısı gibi kramp ağrıları, pozisyonla geçmeyen bel ağrıları, vajinal akıntı, akıntıların nitelik değiştirilmesi, ishal ve bağırsak krampları oluşabilir. Bu belirtilerin bile olması, doktorunuza başvurmanız için yeterlidir.
Erken doğum tehdidi tanısı ve tedavisi nasıl yapılır?
Erken doğum tehdidinin tanısını koymak her zaman kolay olmaz. Bu teşhisin gereksiz yere konması anne adayının gereksiz yere ilaç tedavisi olmasına ve uzun süre hastanede kalmasına neden olabilir. Tanının yapılamaması halinde prematüre bebeğin doğumuyla sonuçlanabilir. Bu yüzden bulguların iyi değerlendirilmesi gerekir. Eğer tanı konulduğunda, şartlar uygunsa erken doğumu durdurmak ve bebeğe büyümesi için zaman kazandırmak mümkündür. Fakat kullanılacak ilaçların yan etkileri olabileceğinden, tanının doğru konması önemlidir. Tanı konulan anne adaylarına rutin antenatal tetkikler yapılır. Ultrason tetkikiyle gebelik haftası belirlenir ve anomali tespiti yapılır. 28 haftadan büyük gebeliklerde fetusun iyilik hali gözlemlenebilir ve kasılmalar incelenir. Uygulanan tokoliz tedavisinin başarısız olması olasılığına karşı, prematüre bebek için yoğun bakım şartları olan bir hastanede uygulanır. Kanaması bulunan ya da kanama sebebi belirlenemeyen, bebekte gelişme geriliği olan, bebeğin ölü olması halinde gibi bulgular veren kadınlara erken doğum belirtileri olsa da tedavi uygulanmaz. 38. Haftadan sonra oluşan ve rahim ağzı 4 cm açık olan anne adaylarında doğum kendi haline bırakılır.
